در این مقاله سعی بر آن داریم که ابتدا با صنایع دستی آشنا شده و سپس نقش آن را در ایران بپردازیم. لازم به یادآوریست که مقاله دارای چند بخش می باشد.

در بخش اول: دیباچه صنایع دستی،تعریف صنایع دستی،دیباچه صنایع دستی در کشور ایران، انواع صنایع دستی در کشور ایران، ویژگی های صنایع دستی از نظر اقتصادی، ویژگی های صنایع دستی ایران پرداخته شده است.

در بخش دوم: معرفی صنایع دستی استان های ایران پرداخته ایم.

و در یخش سوم: نقش صنایع دستی در توسعه اقتصاد فرهنگی و صنعت گردشگری اشاره کرده ایم.

بخش چهارم:

1.  هنر سوزن دوزی
2. سوزن دوزی بلوچ در صدر جایگاه صنایع دستی ایران  به طور کامل پرداخته ایم. امید میرود که با تالیف این مقاله و انتشار آن توسط شما خوانندگان گرامی کمکی هرچند ناچیز به رشد و توسعه هنر صنایع دستی کرده باشیم.

تیم خبرگزاری گردشگر جوان

شکل۱. سفال صنایع دستی اصیل استان همدان

تاریخچه صنایع دستی:

در حدود ۸۰۰۰ سال قبل که به عصر «نوسنگی» معروف است، مردمی در منطقه وسیعی در آسیای جنوب غربی زندگی می کردند که برای نخستین بار در گروههای کوچک جمع آمده، در یک مکان ساکن شدند و اولین دهکده ها را به وجود آوردند. آثار به دست آمده از دوران پارینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی، گواه بر فعالیت انسان در ساخت ابزار و وسایل سنگی است. ابزارهایی چون تیغه های دندانه دار و به شکلهای مختلف هندسی در مکانهایی مانند بیستون و غارهای هوتو و کمربند به دست آمده است. انسانی که یاد گرفته بود با کاشتن دانه های خوراکی مقدار بیشتری از آن را به دست آورد، ناگزیر بود آن را در جایی ذخیره کند. او ظرفهایی را می خواست که در برابر گرما و رطوبت هوا مقاومت داشته باشد و غلات، در آن فاسد نشود. از این رو انسان دوران نوسنگی با الهام از همان شکلهای طبیعی و با آمیختن آب و خاک، را ساخت.

تعریف صنایع دستی:

صنایع دستی که هم می تواند، حالت کارگاهی و هم حالت خانگی داشته باشد، همانند صنایع کوچک قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد، بدون نیاز به فن آوری پیشرفته ،  بیشتر متکی به تخصصهای بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مصرفی آن در داخل کشور قابل تهیه می باشد. افزون بر این، صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را داشته، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع آن را یک «هنر- صنعت نامیده اند».

تاریخچه صنایع دستی در کشور ایران:

از آنجا که کشور ایران تمدنی ۵۰۰۰ هزار ساله دارد و دارای سنت و فرهنگی غنی است. بدیهی است در آن شاهد تنوع بسیاری از هنرها و صنایع دستی باشیم. معروف ترین صنایع دستی ایران به جهت تنوع بسیار و نیز کیفیت بالایی که دارد، دارای اعتبار جهانی بوده و بخشی از درآمد ارزی مورد نیاز کشور را تامین می نماید. هر یک از استانهای کشور عزیزمان ایران صنایع دستی و سوغاتهای خاص خود را که بیانگر فرهنگ مردم آن اقلیم می باشد را دارا است. به مناسبت روز جهانی صنایع دستی در این مطلب با صنایع دستی شهرهای مختلف ایران آشنا میشویم.

شکل۲. ظروف مینا کاری صنایع دستی اصیل اصفهان

انواع صنایع دستی در کشور ایران:

1. طراحی سنتی و نگارگری

2.  رودوزی ها و بافتنی ها

3. سفالگری و سرامیک سازی

4.  هنرهای مرتبط با چوب

5.  سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ

6. بافته های داری

7.  رنگرزی و چاپ سنتی

8.  حصیر بافی

9.  نساجی سنتی

10.  صحافی و جلد سازی سنتی

11.  فرآورده های پوست و چرم

12. شیشه گری

13.  آثار لاکی و روغنی

14.  سایر صنایع دستی

ویژگیهای صنایع دستی از نظر اقتصادی:

1. سهولت ایجاد مراکز تولید

2. بی نیازی به سرمایه های کلان

3. اشتغال زا بودن این ” هنر – صنععت “

4. وجود ارزش افزوده بالا

5. جنبه های کاربردی و تزئینی

6.  داشتن زمینه ای مناسب برای جلب جهانگرد و صادرات

ویژگیهای صنایع دستی ایران:

صنایع دستی ایران محملی برای میراث فرهنگی و هنری این مرز و بوم است که ریشه در اعتقادات مذهبی و باورهای قومی و نیز قوه ابتکار و خلاقیت استادکاران ایرانی دارد.

1.  امکان تأمین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی
2. همانند و شبیه نبودن این فرآورده های تولید به یکدیگر
3. انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به وسیله دست و ابزار و وسایل دستی
4. خود مصرفی بودن بخش عمده تولید و برآورده ساختن نیازهای داخلی

تهیه کنندگان:

فاطمه گنابادی ثانی

صادق ثقفی اصل