آشنایی با الگوهای رفتاری

در این مقاله می خواهیم به موضوع آشنایی با الگوهای رفتاری بپردازیم. ذکر این موارد اگرچه آسان و به اصطلاح پیش پا افتاده است اما نباید از این نکته غافل شده که رعایت این نکات در طول زندگی هرکدام از افراد بسیار بسیار مهم و سرنوشت ساز می باشد.

آداب راه رفتن:

یکی از موارد مهمی که می توان بدان پرداخت آداب راه رفتن می باشد که در زیر ابتدا یک تعریف کلی از آن و انواع آن را آورده ایم و در ادامه مطلب به بایدها و نبایدهای موجود در آن اشاره نموده ایم.

تعریف راه رفتن:

به حرکت نمودن از یک نقطه به نقطه دیگر راه رفتن می گویند.

انواع راه رفتن:

1. آهسته قدم زدن

2. تند قدم زدن

3. دویدن

راه رفتن از منظر اسلام:

1. در حدیثى معتبر مى‌خوانیم که حضرت موسى بن جعفر علیه السلام فرمود : «(بسیار) تند راه رفتن ابّهت مؤمن را از بین مى‌برد».[۱]
2. در حدیثى معتبر آمده است که حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود: «هر کس بر روى زمین از روى تکبّر راه برود، زمین وآنچه بر روى زمین وآنچه در زیر آن است او را نفرین مى‌کنند».[۲]
3. درروایتى دیگرفرمود:«هرگاه شخصى از مسلمانان به هنگامى که نیازمندى از او تقاضاى کمک کند خود را به نشنیدن بزند واز روى تکبّر وغرور راه برود، خداوند به عزّت خود سوگند خورده که آنها را به وسیله یکدیگر عذاب کند».[۳]
4. در حدیثى معتبر آمده است که: حضرت زین‌العابدین علیه السلام چنان آرام راه مى‌رفت که گویى پرنده‌اى بر سر آن حضرت نشسته وبیم دارد پرواز کند. ودست راست آن حضرت بر دست چپش سبقت نمى‌گرفت.[۴]
5. از پیامبر صلى الله علیه و آله روایت شده است که فرمود: «زنان باید در کنار راه حرکت کنند ودر وسط جادّه راه نروند».[۵]
6. در حدیثى دیگر فرمود: «سواره سزاوارتر است در وسط جادّه حرکت کند از پیاده وپابرهنه سزاوارتر است در میان راه حرکت کند از کسى که کفش بهپا دارد».[۶]
7. نیز در روایتى فرمود: «هر کس از روى تواضع وفروتنى در سفر وحضر با عصا راه رود، به هر گامى هزار حسنه برایش مى‌نویسند وهزار گناه از وى محو مى‌کنند وهزار درجه بر درجاتش مى‌افزایند».[۷]
8. در سخنى دیگر فرمود: «عصا به دست گیرید که از سنّت‌هاى پیامبران است وبنى‌اسرائیل از کوچک وبزرگ، پیر وجوان، عصا به دست مى‌گرفتند تا در راه رفتن تکبّر نکنند».[۸]
9. و در گفتارى دیگر فرمود: «عصا به دست گرفتن پریشانى را برطرف وشیطان را دور مى‌کند».[۹]
10. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «اگر عاقل هستى به هر مقصدى که مى‌روى نخست نیّت خود را درست کن وهدف صحیحى براى حرکت در نظر بگیر ونفس خود را از اهداف نامشروع نهى کن ودر مسیر راه، پیوسته در فکر واندیشه باش ودر هر گامى از عجایب خلقت وآفرینش‌هاى پروردگار عبرت بگیر ودر رفتار خویش تکبّر وغرور نداشته باش واز چیزى که در دین خدا پسندیده نیست چشم بپوش وهمواره مشغول ذکر خدا باش، زیرا مکان‌هایى که در آن ذکر خدا گفته مى‌شود در روز قیامت براى ذکر گوینده شهادت مى‌دهند وتا زمانى که وارد بهشت شود برایش استغفار مى‌کنند. ودر راه با مردم سخن نگو که خلاف ادب است واکثر راه‌ها کمینگاه شیطان است، پس از مکر او غافل نباش. چنان رفتار کن که رفت وبازگشت تو در راه اطاعت خدا باشد. ورفتار تو براى چیزى باشد که موجب خشنودى خداست، چرا که تمام حرکات تو در نامه عمل تو ثبت مى‌شود».[۱۰]
11. یکی از مظاهر تکبر و خودخواهی که لقمان پسرش را به پرهیز از آن دعوت کرده راه رفتن مستانه یا مغرورانه است، که نشان دهنده حالت درونی زشت خودخواهی و خودبزرگ بینی است. این گونه راه رفتن که از آن به «مشی مرح » (با مستی و غفلت) تعبیر شده، یک نوع بلند پروازی و خود برتربینی است که موجب سرکشی و طغیان شده، و انسان را از مرز بندگی خدا خارج می سازد، بر همین اساس خداوند در مورد دیگر از قرآن می فرماید: «و عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا; بندگان خدا کسانی هستند که با تواضع و فروتنی راه می روند.» ^(۷) نیز می فرماید: «و لاتمش فی الارض مرحا انک لن تخرق الارض و لن تبلغ الجبال طولا; و روی زمین با تکبر راه مرو، تو نمی توانی زمین را بشکافی، و طول قامتت هرگز به کوه ها نمی رسد.» [۱۱]
12. در سیره پیامبر (ص) می خوانیم، او هرگز اجازه نمی داد، هنگامی که سوار بود، افرادی پیاده در رکاب او حرکت کنند، هر گاه سوار بر مرکبی بود، اگر پیاده ای در راه می دید، او را بر ترک خود سوار می کرد، و اگر آن پیاده، سوار نمی شد، به او می فرمود: «پیشاپیش من حرکت کن، و در فلان محل با من ملاقات نما.» ^[۱۲]

بایدها و نبایدها موجود در آداب راه رفتن:^[۱۳]

بایدها:

• در مکان های عمومی آرام و شمرده راه بروید.

• در هنگام راه رفتن با خانم موارد زیر را رعایت نمایید:

اگر خانم آشنا می باشد سمت چپ وی راه بروید.

اگر خانم غریبه می باشد سمت راست وی راه بروید.

• در صورتی که با فرد آشنا (خانم یا آقا فرقی ندارد) در حال راه رفتن می باشد می بایست در کنار وی حرکت نمایید. ولی اگر شخص غریبه می باشد با توجه به رتبه کاری و جایگاه اجتماعی وی موارد زیر را رعایت کنید:

در صورتی که رتبه کاری و جایگاه اجتماعی فرد از شما بالا می باشد یک قدم عقب تر از وی حرکت نمایید.

چناچه رتبه کاری و جایگاه اجتماعی فرد از شما پایین می باشد یک قدم جلوتر از وی حرکت نمایید.

• در ادارات و مکان های عمومی در صورتی که شما میزبان و یا راهنما می باشید می بایست دو قدم جلوتر از مدعوین (میهمانان) حرکت نمایید. این مورد در زمانی که شما خود میهمان می باشد برعکس اجرا می شود.

• در هنگام راه رفتن می بایست سر بالا و به جلو نگاه نمایید.

• از لگد، شکستن یا خرد کردن اشیاء سر راه خودداری نمایید.

• در هنگام راه رفتن موارد ایمنی را رعایت نمایید. (به عنوان مثال اگر تابه داغ یا کارد تیز به همراه دارید به دیگران هنگام راه رفتن هشدار بدهید.)

نبایدها:

• نباید با تکبر و غرور راه بروید.

• در مکان های عمومی و شلوغ ندوید.

• نباید هنگام راه رفتن تنه زدن، شوخی کردن با دیگران را انجام بدهید .

• نباید به مکان هایی که موجب خدشه دار شدن اعتقادات شخصی مان می شود داخل شویم.

• هیچگاه به عنوان میهمان جلوتر از میزبان یا به عنوان میزبان عقب تر از میهمان حرکت نکنید.

منابع:

[۱] . خصال، ج ۱، ص ۶۷، ح ۲۵؛ بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۳۰۲، ح ۵.
[۲] . ثواب الأعمال، ص ۳۲۴.
[۳] . بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۳۰۲، ح ۷.
[۴] . مناقب ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۱۶۲.
[۵] . مکارم الأخلاق، ص ۲۵۹.
[۶] . همان، ص ۲۵۸.
[۷] . جامع الأخبار، ص ۱۴۷.
[۸] . کتاب من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۱۷۶، ح ۷۸۸.
[۹] . جامع الأخبار، ص ۱۴۱؛ ثواب الأعمال، ص ۲۲۲.
[۱۰] . مصباح الشریعه، ص ۲۴.

[۱۱] . اسراء – ۳۷.

^{[۱۲]. محدث قمی، کحل البصر، ص ۱۶۳.}

^{[۱۳]. ثقفی اصل صادق، (۱۴۰۰)، جزوه آموزشی الگوهای رفتاری. صفحه۲.}

صادق ثقفی اصل

مدرس الگوهای رفتاری/ آداب و معاشرت/اصول و فنون مذاکره/ فن بیان و آئین سخنرانی

۲تیر۱۴۰۱